Selçuklu Ordusunda Kullanılan Silahlar ve Araç Gereçler

Saldırı Silahları

Ok ve Yay

Ok, yay ile gerili kirişe takılarak uzağa atılan düzgün, ince ve ucu sivri bir tahta parçasıdır. Arka tarafına kuş tüyü takılması düzgün uçmasını sağlıyordu. Sivri ucu için önceleri çakmak taşı kullanırken sonradan metal veya kemik kullandılar. Yay kirişi ise manda boynuzu, ağaç veya madenden yapılabilirdi. 

Tarihçilere göre İskitler ve Hunlar okçuluk konusunda en maharetli kişileri barındırıyor ve yetiştiriyormuş. Başka bir deyişle ok ve yay Türkler'de ayrı bir yere sahiptir. Hunlar hususi mektuplarında tuğra olarak ok ve yay işaretini kullanmışlardır. Selçuklu akınlarından rahatsız olan Gazneli Sultan Mahmud'a komutanı Arslan Cazip, Selçuklu erkeklerinin baş parmaklarının kesilip serbest bırakılmasını tavsiye etmişti zira baş parmağı kesik bir Selçuklu artık ok ve yay kullanamazdı.

Mızrak Ucu

Sivri demir uca ve uzun sapa sahip olan bu silah, saldırı veya savunma şeklinde kullanılabiliyordu. Memlükler mızrağı savunma amaçlı kullandıkları içim demiri tercih ediyorlardı. Selçuklular ise saldırı amaçlı kullandıkları için ahşap saplıydı. Bu sayede fırlatılması daha kolay oluyordu.

Selçuklu Kılıç Örneği

Kılıçlar ateşli silahlar yaygınlaşmadan önce kullanılan en ünlü saldırı araçlarından bir tanesiydi. İlk olarak hangi uygarlığın kullandığı bilinmemektedir fakat bazı tarihçilere göre bu Hititlerdir. Bele asılarak kullanılır. Selçuklulardan önceki Türk devletlerinde de kılıçların üretimi ve kullanımı yaygındı. Osmanlı Devleti silahlı güç aletlerini karşılamak için her eyalete bir imalathane kurdurmuştur. Selçuklular yeni devlet kuran Müslüman hükümdarlara istiklal ve hakimiyetini tanıdığını belirtmek amacıyla hediye bir kılıç gönderirlerdi.

Osmanlı Devleti Kama Örneği

İki yanı keskin ve sivri uçlu belde taşınan ve kınında tutulan bir bıçak çeşididir.

Silah Örnekleri

Kargı: Mızrak ile çok benzer yönleri olan ucunda demir taşıyan bir alet idi. Önceden beri kullanımları yaygındı ve kullanılan malzemeye göre çeşit çeşitti.

Harbe: Piyadelerin kullandığı kısa bir mızrak çeşidiydi.

Pala: Daha çok atlıların kullandığı ağzı geniş, ortası geniş ve uca doğru daralan bir kılıç çeşididir.

Hançer: Yanları keskin, ucu sivri ve eğri silah olarak kullanılan kamadan çıkartılan bir bıçaktır. Tırtıllı veya düz olabilir. Erkeklerin çoğunun taşıdığı bu hançer mertlik göstergesi olarak kabul edilirdi. Batılıların faaliyetleri sayesinde suikast silahı olarak akıllara kazındı.

Gürz: Türklerin topuz veya bozdoğan adını verdikleri de görülmüştür. Genellikle yakın çatışmada düşmanın zırhını parçalamak veya ağır bir darbe indirmek için kullanılırdı. Üzerinde dikenler olan ve bir ucu diğerinden daha kalın olan ağır silah çeşididir. Demir, bakır, pirinç ve bronzdan yapılırdı. Piyadelerin kullandıkları hafif, süvarilerin kullandıkları daha ağır olurdu. Sultan Alparslan Malazgirt savaşında hem gürz hemde kılıç kullanmıştır.

Balta: Bütün kavimlerde ve topluluklarda yaygın olan ağır bir silah çeşididir. Uzun saplı mızrağa benzer çeşitlerinin yanında süvarilerin kullandığı kısa saplı olanlarda mevcuttu.

Çekre: Keskin uçlu bir ok olup zırhları parçalamaya yarardı.

Savunma Tipi Savaş Aletleri

Selçuklu Kalkanı

Savaşçıların mızrak, ok, balta ve diğer kesici silahlardan kendilerini koruduğu bir alettir. Sol elle tutulurdu. Dikdörtgen, yuvarlak veya kabarık şekilli olabilirdi. Yapıldığı malzemeye göre isimler alırdı. Örneğin demir olanına hacefe, çelik kalkanların yuvarlak olanına yaleb denirdi. Bir başka çeşidi de matrak idi. Kalkan imalatı ve işlemesi büyük öneme sahiptir.

Selçuklu Miğferi

Başı dış darbelerden koruyan ve zor delinen madeni başlıktır. Tepesi fes ve sivri biçimindeydi. Burnu, kulakları ve boynu muhafaza eden siperlik ve levhaları olabilirdi. Her dönemde kullanılmıştır.

Selçuklu Zırhı

Gövdeyi kesici ve delici silahlardan korumak için kullanılan çelik giyecektir. Avrupalıların kullandıkları genelde hareketlerini kısıtlayacak bir şekilde olurdu. Buna karşılık Selçukluların kullandıkları hareket veren hafif zırhlardan oluşmuştur. Süvariler en değerli atlarını korumak için de zırh kullanmıştır. Atlara yapılan zırh; alın, boyun ve sağrı zırhı olmak üzere 3 parçaya ayrılırdı. 1. Kılıçarslan, Çavlı ile olan mücadelesinde kendisinin zırhı ve atının da zırhının olması sebebiyle bir nehri geçmek isterken boğularak öldü.

Cevşen ve Zemberek

Cevşen, örme zırh demektir. Çokal da bir zırh çeşidiydi. Pirinçten yada çelikten yapılma bir zırha da zemberek denirdi.

Kuşatma Tipi Savaş Araçları

Mancınık

Ucuna taşları yerleştirerek ve gerilip fırlatılarak kullanılan bu alet genellikle kale kuşatmalarında kullanılırdı. Bir sopa ve düzenekten oluşurdu. Bazı zamanlar muharebelerde de kullanılırdı. Düşmanın üzerine aşırtma taş, gülle veya büyük oklar atardı.

Arrede: Mancınıkla aynı yapıya sahiptir fakat genellikle küçük taşlar fırlatılır.

Külünk ve Miskab (Nakkab): Külünk, kazmaya benziyordu. Miskab ise delici bir aletti. Bunlar kale kapısının açılmasında kullanılırdı.

 Kimyevi Silahlar

Kuyu zehirleme konusunda kimyevi silahların kullanıldığını söyleyebiliriz. Zehir olarak metelik(Arsenik), Siyanür, Kurşunlu veya Cıvalı bileşiklerden birisi kullanılıyordu. Zira bunlar eski ve ortaçağ'ın en ilgi gören zehirlerinden sayılırdı.

Paylaş